Leader in me
De Astronaut is een “Leader in Me” school. We vertellen u graag wat dit inhoudt.
Wat is The Leader in Me?
“The Leader in Me” is een pedagogische leerlijn voor basisscholen die kinderen op een speelse manier zeven gewoonten aanleert gericht op persoonlijke groei en relaties met anderen. Het zijn de zeven gewoonten die veel mensen zullen kennen van Stephen Covey, auteur van het bekroonde leiderschapsboek ‘The 7 habits of highly effective people’. De kern van het boek is dat effectieve mensen een zevental gewoontes hebben die de basis zijn voor hun succes en dat iedereen deze gewoonten bij zichzelf (verder) kan ontwikkelen. Dit gedachtengoed bleek zo universeel, dat het verder is uitgewerkt voor kinderen, tieners en gezinnen. De pedagogische lijn voor scholen die zo ontstond noemen we ‘The Leader in Me’.
Hoe 7 gewoonten zorgen voor leiderschap
Het leiderschap van Covey gaat vooral over zelf-leiderschap. Kinderen leren wat hun aandeel in de dingen is en durven verantwoordelijkheid te nemen. Het gaat erom leerlingen belangrijke gewoonten mee te geven die hen helpen zichzelf te ontwikkelen en waar ze de rest van hun leven profijt van hebben. Met leiderschap bedoelen wij “Leider van jezelf”. Het is niet ons doel dat elk kind later de baas van de bank wordt. Het houdt juist in dat je niet met een ander hoeft mee te lopen: je mag je eigen keuzes maken. De kinderen worden zelfbewuster en staan steviger in hun schoenen. Dat is prettig in de huidige maatschappij. Wat zijn deze zeven gewoonten en hoe pas je ze toe in het onderwijs?
Gewoonte 1: Wees proactief – Je maakt je eigen keuzes
Hoewel we niet kunnen bepalen wat er allemaal op ons afkomt, kunnen we wel kiezen hoe we daarmee omgaan. ‘Wees proactief’ gaat over de vraag: neemt een kind die keuzevrijheid ook serieus? Als iets fout dreigt te gaan, hoe kun je daar dan zelf iets aan doen in plaats van iemand anders de schuld te geven? Als leraar leren we de kinderen leren initiatief te nemen en keuzes te maken. Door ze hun eigen verantwoordelijkheid en leiderschapstaken te geven, krijgen ze steeds meer regie over hun eigen leven.
Gewoonte 2: Begin met het einddoel voor ogen – Maak een plan
Het is belangrijk dat leerlingen leren om niet zomaar ergens aan te beginnen, maar doelen leren stellen en het stappenplan kunnen bedenken hoe ze dat kunnen bereiken. Hier zit “het nut ervan” voor leerlingen. Leerlingen leren zo gestructureerd en volgens een plan te werken en wij helpen ze steeds een stukje zelfstandiger te worden.
Gewoonte 3: Belangrijke zaken eerst – Ik weet wat prioriteit heeft
Dit geldt ook na schooltijd. Wij leren leerlingen de gewoonte dat belangrijke zaken gepland moeten worden. Het werken met een duidelijke dag- en weekplanning geeft rust (het brein houdt van regelmaat) en zorgt ervoor dat de belangrijke dingen ook daadwerkelijk gebeuren. Het gaat dan niet alleen werk maken, maar ook om sporten, het verzorgen van huisdieren etc. Het aanleren van plannen is niet moeilijk. De mindset die erbij hoort is wat lastiger: omarm dat jij regie hebt op de dag in plaats van andersom.
Gewoonte 4: Denk win-win – Zoeken naar voordeel voor iedereen
Dat klinkt volwassen, win-win. Toch kunnen ook kinderen hier heel goed mee om gaan. Als je ruzie hebt, of een verschil van mening, moet de oplossing voor beide partijen goed zijn, anders gaat het niet werken. Deze gewoonte gaat over denken vanuit overvloed, samen succesvol zijn: welke oplossing werkt voor iedereen? Denk hierbij aan het voorkomen of oplossen van pestgedrag. De gewoontes 4, 5 en 6 staan sterk met elkaar in relatie: de mindset van habit 4, de vaardigheid van habit 5 en het doel/resultaat van habit 6. In vervolgopleidingen is de competentie samenwerking van groot belang, ook in de vele beroepen daarna.
Gewoonte 5: Eerst begrijpen, dan begrepen worden – Luister voordat je praat
Praten met, of praten tegen de leerling, dat is het verschil. Als volwassenen zijn we nogal eens geneigd om bij kindproblemen de oplossing direct te willen aandragen. We zijn immers volwassen en ervaren, hebben zaken zelf meegemaakt of gezien. Het effect is echter dat leerlingen reactief gedrag vertonen en geen eigenaar zijn van de oplossing, met als resultaat… geen (blijvend) resultaat. Ook vanuit de leerling gezien: bij het samenwerken (denk a an groepswerk, presentaties) zien we dat leerlingen vooral vanuit hun eigen beelden de samenwerking aangaan, met alle gevolgen van dien (samenwerking lukt niet, ruzie, onvoldoendes). De vaardigheid van het empatisch luisteren vergt veel training, maar is voor leerlingen (en volwassenen) ontzettend belangrijk voor goede relaties met anderen.
Gewoonte 6: Synergie – Samen is beter
Synergie draait om samenwerken. De goede dingen van een ander zien en gebruiken. Het gaat hier niet alleen over de samenwerking in schoolverband, maar bijvoorbeeld ook om sporten in een team. Het lijkt op win-win, maar win-win gaat over jouw manier van denken: welke oplossing is goed voor iedereen? Synergie gaat over hoe je samen tot de beste oplossing komt. Bij het leren samenwerken kan het volgende stappenplan helpen:
- Benoem het dilemma
- Wat is jouw idee?
- Wat is mijn idee?
- Wat zijn andere ideeën die we kunnen bedenken?
- Welk idee kiezen we?
Als je het standpunt van de ander echt probeert te begrijpen, en eigen standpunten los kunt laten, dan ontstaat er ruimte voor nieuwe – en betere! – oplossingen.
Gewoonte 7: Houd de zaag scherp – Evenwicht voelt het best
Zorgen voor jezelf. Het klinkt zo logisch, maar zien we het de leerlingen ook altijd doen? Hobby’s, spelen, sporten, even helemaal niets doen…. je hebt het nodig om bij te tanken. Bij kind zijn hoort ook experimenteren en je af en toe te buiten gaan aan ongezonde dingen. Weten leerlingen eigenlijk hoe ze goed voor hun lichaam moeten zorgen? Hoe verslavend sommige zaken kunnen zijn? Wat de gevolgen kunnen zijn? Dagen leerlingen zichzelf voldoende uit om creatief te zijn? Hoe faciliteren wij leerlingen om hun weg te vinden in relaties met en gevoelens voor anderen? Leren we leerlingen om inspiratie te zoeken, te vinden en wellicht zelfs uit te dragen?
Een logische opbouw
De volgorde van de gewoonten is niet toevallig en dat wordt bij ons gevisualiseerd als een raket.. Bij de stuwraketten staan de eerste drie gewoonten die de basis vormen voor het zelfstandig werken op school. Deze gewoonten gaan over JEZELF. Het zijn gewoonten die initiatiefvol en stevig maken, grip geven op sociale situaties en laten zien dat je een eigen verantwoordelijkheid en aandeel hebt. De raket staat symbool voor jou en je relaties met anderen. Gewoonten 4, 5 en 6 gaan hierover. De Astronaut, gewoonte 7 gaat over goed voor JEZELF ZORGEN: het vinden van de innerlijke balans. Het is bijzonder om te ervaren hoe makkelijk kinderen termen als proactief en win-win eigen maken. De zeven gewoonten kunnen daarmee een praktisch handvat zijn voor scholen die hun curriculum uit willen breiden met het ontwikkelen van belangrijke levensvaardigheden. Het werkt van binnen naar buiten, en dat maakt dit proces zo bijzonder. Niet vanuit ‘het kunnen’, maar juist vanuit ‘het zelf willen’. The Leader in Me is om minstens vijfredenen uniek:
- Van binnen naar buiten
Eerst werken aan jezelf, jouw keuzes, jouw verantwoordelijkheden, jouw doelgerichtheid en jouw integriteit en dan pas naar de ander en naar jouw relaties met anderen.
- Geen lesboek maar voorbeeldgedrag
Modelling van de leerkracht staat centraal. Zij zijn degenen die de 7 gewoonten door de dag heen herkennen en tot leven brengen. “Kijk, wat ik daar zie en hoor, is een mooi voorbeeld van gewoonte 5 ‘Eerst begrijpen, dan begrepen worden!’. Jan, wil jij voor de klas eens komen vertellen hoe jullie zojuist jullie meningsverschil hebben uitgepraat?” Leerkrachten blijven doen wat zij deden maar geven er nieuwe woorden en inhoud aan.
- Een gemeenschappelijke, compacte taal
De 7 gewoonten bieden een gemeenschappelijke taal als houvast voor de hele pedagogische én didactische aanpak. Voor iedereen die betrokken is: leerlingen, leerkrachten, schoolleiding, de conciërge, ouders etc.
- Een proces binnen de praktijk van alledag
Geen programma en ook geen methode, maar een proces binnen de aanpak van alledag. Het is vooral anders kijken naar wat u nu al doet zodat leerlingen maximaal kunnen oefenen in persoonlijk leiderschap. De aandacht voor leiderschapsgewoonten wordt bovendien verbonden aan andere onderwijsdoelen binnen uw school.
- Het werkt!
Kinderen leren van binnenuit: niet omdat het zo moet, maar omdat het in hen is gezaaid en tot bloei gekomen. Leerkrachten groeien als mens en professional. Ouders krijgen een nieuwe boost voor hun opvoeding want ook thuis zijn de zeven gewoonten toepasbaar.